Szorc (Schorc, Schortz, Sorcius, Sorcz) Jan h. Mora (zm. 1607), podkomorzy malborski, poseł na sejmy.
Był prawnukiem Piotra (zob.), wnukiem star. kiszewskiego Jana (zm. 1532), synem star. kiszewskiego Jana (zm. po 1570) oraz Justyny, córki Mikołaja Czemy (Cemy) i Doroty z Bażyńskich, siostry wojewodów malborskich Achacego (zm. 1565, zob.) i Fabiana (zm. 1580, zob.) Czemów. Ojciec S-a Jan w czasie «rewizji listów» na sejmie egzekucyjnym 1564 r. uzyskał potwierdzenie dożywocia na Kiszewie w zamian za zmniejszenie zapisu o 200 złp. Posiadał prawo połowu na jeziorze Wdzydze koło wsi Przytarnia, co przynosiło mu 500 grzywien dochodu rocznie; o dostęp do odnogi tego jeziora, tzw. jeziora Gołuńskiego, procesował się w r. 1549 z klasztorem cystersów w Pelplinie. W l. 1565–70 skarżyli się na Jana bartnicy z puszczy Czerskiej, «iż jem bór wyrąbił bardzo wiele do smolenia i do spustów» drewna do Gdańska. S. miał braci: Franciszka, w l. 1583–4 arendującego Pinczyn (należący do star. kiszewskiego), i Michała (zm. 1580), star. kiszewskiego, członka komisji powołanej 18 II 1580 przez sejmik chełmiński w celu kodyfikacji prawa chełmińskiego.
Jako urzędnik Jana Zamoyskiego S. latem 1574 zarządzał folwarkiem Zabiele w star. knyszyńskim; usunął go stamtąd siłą dawny star. knyszyński, rtm. Stefan Bielawski. S. uczestniczył we wszystkich wojnach Stefana Batorego, co odnotowano w akcie nominacyjnym na podkomorstwo malborskie; po śmierci brata, Michała otrzymał 20 XI 1580 za zasługi wojenne w dożywotnie posiadanie star. kiszewskie. Wiadomo, że pozostawał w otoczeniu Zamoyskiego, wówczas już hetmana wielkiego i kanclerza kor., w trakcie kampanii pskowskiej, bowiem 11 XII 1581 przedstawiciel papieża Antonio Possevino prosił hetmana, by za pośrednictwem S-a dowiedział się o stan zdrowia jego tłumacza, Andrzeja Połońskiego. W r. 1583 występował S. z tytułem dworzanina królewskiego; jednocześnie nadal utrzymywał bliskie kontakty z Zamoyskim. Z jego polecenia wielokrotnie jeździł do Prus Królewskich w różnych sprawach, głównie finansowych; w r. 1584 przebywał w Gdańsku w związku z planami zwołania sejmu. Ponownie wyruszył tam na polecenie Batorego w marcu r.n. w celu sprawdzenia rachunków z palowego oraz mianowania dozorców i pisarzy celnych; przy okazji robił w Gdańsku zakupy dla Zamoyskiego. Następnie pojechał do Elbląga, by nakazać władzom miejskim wyznaczenie urzędników do pobierania cła oraz odebrać od nich przysięgę. Gdy w r. 1586 gościł u opata pelplińskiego Leonarda Rębowskiego, został napadnięty przez kasztelanica chełmińskiego Jana Konopackiego.
W czasie bezkrólewia po śmierci Batorego S. przeprowadził 8 V 1587 w star. kiszewskim okazowanie miejscowej szlachty, nakazane przez sejm konwokacyjny. Jako poseł woj. pomorskiego uczestniczył w r. 1587 w elekcji; 15 VIII t.r. opowiedział się za królewiczem Zygmuntem Wazą, a 19 VIII podpisał akt jego wyboru. Następnie wziął udział w walce z obranym przez część szlachty konkurentem, arcyks. Maksymilianem Habsburgiem. Nazajutrz po koronacji, 28 XII, Zygmunt III potwierdził protestację złożoną przez S-a w sprawie napaści Konopackiego (26 III 1590 dokument ten został skasowany), a 6 I 1588 nadał mu podkomorstwo malborskie, uprawniające do zasiadania w senacie Prus Królewskich. Przysięgę senatorską S. złożył na sejmiku w Malborku 6 II 1589 na ręce bp. chełmińskiego Piotra Kostki. Posłował z woj. pomorskiego na sejm pacyfikacyjny t.r., na którym został obrany jednym z delegatów izby poselskiej do zaprzysiężenia traktatu bytomsko-będzińskiego. W czasie sejmiku w Toruniu, we wrześniu t.r., otrzymał nominację na urząd rachmistrza w wojskowej administracji skarbowej (Kriegs Zahl-Meister) z roczną pensją 200 guldenów oraz prawem utrzymania konia i pisarza. Ponownie posłował z woj. pomorskiego na sejm 1590 r. Dn. 8 IX t.r. za zgodą Zygmunta III star. kościerzyński Krzysztof Kostka odstąpił S-owi prawo do korzystania z jezior Strupino i Białe oraz rzeki Czarlino na potrzeby zamku kiszewskiego. Na sejmie został S. wyznaczony na prowizora wojennego (Kriegs Provisor) przy boku hetmana w celu sprawowania kontroli wydatków wojskowych na wypadek wojny; jeździł następnie do wielkich miast pruskich, od których uzyskał 19 tys. guldenów na konto przyszłych podatków na cele wojenne. Na sejmiku grudziądzkim 22 XI wszedł w skład komisji, powołanej dla opracowania projektu korektury prawa chełmińskiego (tzw. korektura pruska). Był obecny w Warszawie w czasie sejmu 1592 r.; ostatniego dnia obrad, 19 X t.r., pośredniczył w zawarciu ugody między trukczaszym królewskim Mikołajem Wolskim a inflantczykiem Henrykiem ab Ungern w sprawie dworu Fistel w Inflantach. Jako komisarz królewski brał udział w r. 1593 w ustalaniu granic między należącymi do dóbr królewskich Miroszynem i Strzelnem a szlachecką wsią Leśniewo (pow. pucki), natomiast w r. 1594 między wsią kościelną Kiniszwald (Königswalde, Królówlas) a wsiami królewskimi Gąsiorki i Lipiogóra (pow. tczewski). Dn. 13 V 1594 gratulował Zamoyskiemu (listownie) narodzin pierworodnego syna Tomasza.
Jako senator pruski S. wielokrotnie uczestniczył w sejmikach Prus Królewskich. Na sejmiku toruńskim we wrześniu 1594 wspólnie z przedstawicielami trzech wielkich miast złożył protestację przeciw uchwale o odesłaniu nierozpatrzonych spraw sądowych do Tryb. Kor., a we wrześniu 1597, razem z podkomorzym chełmińskim Maciejem Konopackim, przypomniał o zwyczaju dzielenia opłat sądowych między senatorów i wielkie miasta; mimo sprzeciwu reprezentantów miast, proponujących wykorzystanie wpływów sądowych «dla ogólnych korzyści», uzyskane z opłat pieniądze podzielono między sądzących (S., podobnie jak pozostali senatorowie, otrzymał 50 guldenów). W wotum, wygłoszonym 23 I 1598 na przedsejmowym sejmiku generalnym w Grudziądzu, wezwał zebranych, by zajęli się korekturą prawa, poparł plany wyjazdu króla do Szwecji oraz sprzeciwił się oddaniu do skarbu kor. zebranych w Prusach podatków i uchwaleniu nowego poboru. Jako poseł woj. pomorskiego przybył w marcu t.r. z opóźnieniem na sejm warszawski. W trakcie obrad bp chełmiński Piotr Tylicki polecił mu przepisać na 8 IV projekt korektury pruskiej autorstwa sekretarza królewskiego Reinholda Heidensteina; S. zdążył przepisać na czas jedynie jego część. W dyskusji na temat oddania Zygmuntowi III wybrańców pruskich na wyprawę do Szwecji, proponował odesłanie kwestii na sejmik generalny pruski i wstrzymanie decyzji do czasu poznania deklaracji innych województw w sprawie pomocy dla króla.
Latem 1599 zotał S. wysłany przez Senat w poselstwie do Szwecji; wyruszywszy 15 VII t.r. z Gdańska, dotarł 18 VII do Sztokholmu, gdzie przez trzy dni czekał na pozwolenie zejścia ze statku. Mimo starań nie zdołał spotkać się z Karolem Sudermańskim, który odmawiał podjęcia rokowań, a nawet wydania pisemnej odpowiedzi na list Senatu, twierdząc, że poseł nie posiada ważnej instrukcji i «kredensu» (otrzymane przez S-a dokumenty zostały podpisane nie przez wszystkich senatorów, jak tego żądali Szwedzi, a jedynie przez prymasa). W tym czasie Riksdag uchwalił detronizację Zygmunta III. S. otrzymał 25 VIII odprawę i po kilkudniowym oczekiwaniu na paszport opuścił 2 IX Sztokholm.
W styczniu 1601 uczestniczył S. w sejmiku przedsejmowym w Malborku. T.r. zajmował się przygotowaniem zaopatrzenia dla armii polskiej, walczącej ze Szwedami w Inflantach. W Gdańsku zakupił 1 tys. muszkietów, 122 półmuszkiety, 224 rusznice, 550 cetnarów prochu, 106 cetnarów kul, a także po kilkaset siekier, motyk, kilofów, rydli i żelaznych łopat, ponadto lewary i windy do dział. W Elblągu nabył od Rady Miejskiej 239 cetnarów kul i dwanaście beczek prochu, a w Toruniu – 30 cetnarów prochu. Na sukno dla piechoty otrzymał 3 tys. złp. od podskarbiego w. kor. Jana Firleja. Z miastami pruskimi negocjował pożyczkę na dalszy zakup sukna i muszkietów. W Prusach Królewskich prowadził zaciąg żołnierzy cudzoziemskich. Ostatecznie wyprawił do Inflant 1100 piechoty szkockiej i niemieckiej. Pod koniec t.r. Zamoyski wyznaczył go do pertraktacji z senatem miasta Rygi w sprawie sekretarza królewskiego Dawida Hilchena, skazanego zaocznie przez władze miejskie na karę śmierci. S. jako «sługa kanclerski» prosił 10 VI 1602 Zamoyskiego o jakieś nadanie dla komendanta wybrańców pruskich, Jabłonowskiego.
S. posiadał wieś Rozemberk (Różyny) w woj. pomorskim. Oprócz Kiszewy trzymał królewszczyzny Malkowa, Samlino i Mierzyszyn. W r. 1590 dostał w dożywocie dobra Lauden w pow. wendeńskim, jednak już w styczniu r.n. Zygmunt III przekazał je Janowi Tyzenhauzowi. Dn. 9 V 1596 otrzymał S. dożywocie na wsiach Szczodrowo i Boże Pole w star. skarszewskim.
S. był luteraninem. Z kościoła w Rozemberku usunął ok. r. 1580 księdza katolickiego i w jego miejsce sprowadził duchownego protestanckiego; również do kościoła w Kiszewie wprowadził ministra. W swych dobrach i królewszczyznach uniemożliwił w l. 1582–4 przeprowadzenie wizytacji kościelnych. Bp włocławski Hieronim Rozrażewski, dowiedziawszy się w sierpniu 1594, że S. nie pozwala swym poddanym uczestniczyć w katolickich nabożeństwach «i tego, co kościołowi się należy, nie daje», zamierzał uzyskać przeciw niemu mandat od Zygmunta III. Gdy jednak luteranin Jerzy Kliński zachęcał S-a do udziału w projektowanej «lidze protestantów», nie uzyskał jego zgody. Jako komisarz królewski uczestniczył S. w r. 1605 w komisji, zwołanej dla rozstrzygnięcia sporów granicznych między wsiami Gąsiorki a Kiniszwald (pow. tczewski). Zmarł w r. 1607, przed 12 VI, kiedy kaszt. chełmiński Michał Konarski uzyskał od Zygmunta III zgodę na wykupienie star. kiszewskiego.
S. nie założył rodziny.
Boniecki, II 323; Czaplewski, Senatorowie Prus Król., s. 37–8, 103–4; Dachnowski, Herbarz; Niesiecki; Simson P., Danziger Inventar 1531–1591, München–Leipzig 1913; Słown. Geogr. (Gąsiorki , Gołuńskie jezioro, Kiszewa Stara, Kiszewa-Zamek, Królów las, Pinczyn, Rozemberk, Wdzidze); Słownik biograficzny Pomorza Nadwiślańskiego, Gd. 1997 IV; Święcki, Historyczne pamiątki, II; Urzędnicy, V/2 s. 105, 223; Volckmann E., Katalog des Elbinger Stadtarchivs, Elbing 1875 s. 92; – Borzestowski M., Sprawa uchwalenia Korektury Pruskiej w obradach sejmiku generalnego Prus Królewskich (1580–1599), w: Studia Culmensia Historico-Juridica, Red. Z. Zdrójkowski, Tor. 1988 II 240, 243, 246–7, 257–8; Czaplewski P., Biskupa Rozrażewskiego itineraria czyli rozkład podróży wizytacyjnych po Pomorzu, „Zap. Tow. Nauk. w Tor.” T. 3: 1916 nr 9 s. 25; Diecezja chełmińska. Zarys historyczno-statystyczny, Red. P. Czaplewski, Pelplin 1928; Gawron P., Hetman koronny w systemie ustrojowym Rzeczypospolitej w latach 1581–1646, W. 2010; Glemma T., Stany pruskie i biskup chełmiński Piotr Kostka wobec drugiego bezkrólewia (1574–1576), Kr. 1928 s. 15; Górski K., Historia artylerii polskiej, W. 1902 s. 86, 94, 277–8; tenże, Historia piechoty polskiej, Kr. 1893 s. 241; Hejdensztejn R., Dzieje Polski, Pet. 1857 II 191–2; Lepszy K., Rzeczpospolita Polska w dobie sejmu inkwizycyjnego (1589–1592), Kr. 1939; Małłek J., Prawo chełmińskie w Prusach Krzyżackich (1466–1525) i Prusach Książęcych (1525–1620), w: Studia Culmensia Historico-Juridica, Red. Z. Zdrójkowski, Tor. 1988 II 144; Mierzwa E. A., Polonica w Szwecji, „Teki Sejmowe” Nr 2: 2011; Naworski Z., Sejmik generalny Prus Królewskich 1569–1772, Tor. 1992 s. 157, 169; tenże, Szlachecki wymiar sprawiedliwości w Prusach Królewskich (1454–1772). Wymiar i funkcjonowanie, Tor. 2004; Podhorodecki L., Jan Karol Chodkiewicz 1560–1621, W. 1982 (błędnie jako Schorn); Rzońca J., Sejmy z lat 1597 i 1598. Ostatni sejm Rzeczypospolitej w XVI wieku, Opole 1993 cz. 2; Szczuczko W., Sejmy koronne 1562–1564 a ruch egzekucyjny w Prusach Królewskich, Tor. 1995; Tygielski W., Listy, ludzie, władza. Patronat Jana Zamoyskiego w świetle korespondencji, W. 2008 (s. 454 poza indeksem); – Arch. Zamoyskiego, II–IV; Elementa ad fontium editiones, XXVI; Inwentarz aktów sejmikowych Prus Królewskich (1600–1764), Wyd. K. Górski, „Fontes Tow. Nauk. w Tor.” T. 34: 1950; Kaniewska I., Posłowie koronni na sejm warszawski 1589 roku, „Czas. Prawno-Hist.” T. 32: 1980 nr 2 s. 161; Lengnich, Gesch. d. preuss. Lande, III 445–6, IV 36, 48, 68, 70, 86, 90, 187, V 23; Lustracja województw malborskiego i chełmińskiego 1570, Wyd. S. Hoszowski, Gd. 1962; Lustracja województw Prus Królewskich 1624, Wyd. tenże, Gd. 1967; Matricularum summ., V nr 4902; Pisma Stanisława Żółkiewskiego, Wyd. A. Bielowski, Lw. 1861; Possevino A., Moscovia, W. 1988; Sumariusz Metryki Koronnej, S. Nowa, Red. W. Krawczuk, W. 2001 II, 2010 IV–V; toż, Red. K. Chłapowski, W. 2012 VI; Ślaski B., Materiały i przyczynki do dziejów nadmorskiego miasta Pucka oraz dawnej ziemi Puckiej, W. 1916 s. 66; Visitationes Archidiaconatus Pomeraniae Hieronymo Rozrażewski [...] factae, Ed. S. Kujot, „Fontes Tow. Nauk. w Tor.” T. 1–3: 1897–9; Vol. leg., II 1089, 1324; Źródła Dziej., XII, XXIII; – AGAD: Arch. Zamoyskich, nr 250 (listy S-a do J. Zamoyskiego), Metryka Kor., t. 123 k. 425, 948, t. 133 k. 219–20, t. 151 k. 194; B. Kórn.: rkp. 1400 nr 29, 31–32, 36–37, 39, 51, 66; – Informacje Sławomira Augusiewicza i Andrzeja Korytki z Olsztyna na podstawie kwerendy w Riksarkivet w Sztokholmie (Diplomatica: Polonica 301).
Agnieszka Biedrzycka i Witold Szczuczko